BURGUM - Tytsjerksteradiel krijgt een nieuwe coalitie. Op zich niet opzienbarend, ware het niet dat de samenstelling toch tamelijk verrassend is. Immers, in het nieuwe driemanschap dat als leverancier van een wethouder fungeert, is de PvdA na liefst 70(!) jaar ingeruild voor de CU. Een move waar niet al te veel insiders rekening mee hadden gehouden. Donderdagavond presenteerde informateur Gjalt Benedictus zijn rapport en dat zorgde voor de nodige commotie en 'opskuor'.
Christen Unie verrassend in nieuwe coalitie
Donderdagavond tijdens de reguliere raadsvergadering, of eigenlijk aansluitend daaraan, presenteerde informateur Gjalt Benedictus zijn rapport. Een rapport dat hij had opgesteld na een intensief informatietraject waarin hij uitvoerig overleg voerde met alle betrokken partijen. En uiteraard lichtte hij zijn bevindingen ten overstaan van de nieuwe raad ook toe. Voor de goede orde, het rapport is niet bindend, maar er zal heel wat moeten gebeuren wil Tytsjerksteradiel een geheel andere politieke koers in slaan. Bij een formatie, de volgende stap in het proces om tot een nieuw college te komen, gaat het erom een aantal partijen te vinden die enerzijds met elkaar zeg maar door één politieke deur kunnen en die anderzijds ook voldoende zetels in de raad, zeg maar stemmen hebben om een meerderheid te vormen in zaken waarin geen consensus bestaat. De heikele punten van de politieke agenda dus. Zo'n informatie gaat er dus om af te tasten 'wie met wie' zou kunnen en wat dat voor meerderheid oplevert. Een heel subtiel proces, want er was natuurlijk ook een bestaande coalitie, te weten CDA, FNP en PvdA, een trio dat het prima deed en dat merendeels moeiteloos over de spitsroeden die de raad af en toe opwierp liep. Maar er waren de laatste tijd stemmen, al of niet vanuit de publiciteit, die pleitten voor 'meer reuring', voor 'wat nieuw elan en ambitie'. Nogal vage begrippen, zeker in de politieke werkelijkheid, maar al met al toch wel een teken dat er misschien wel wat stond te gebeuren.
opties
Er was op voorhand, met als basis de verkiezingsuitslagen, een aantal opties, mogelijkheden om een coalitie te vormen die met elkaar kon samenwerken en die genoeg zetels had om een meerderheid te krijgen. Duidelijk was, dat CDA en FNP in dat 'rompkabinet' zouden plaatsnemen, om reden dat ze de grootste partijen zijn, CDA met zes en FNP met 5 zetels, maar wie zou dan de 'Dritte im Bunde' moeten worden. Kandidaten genoeg, eigenlijk, cijfermatig bekeken, konden alle andere partijen fungeren als 'meerderheid verstrekkend'. PvdA, VVD en GrienLinks hadden elk drie zetels in te brengen, de CU twee en nieuwkomer D'66 één. Maar allemaal zouden ze de beoogde coalitie een meerderheid in de raad bezorgen. Dat maakte de keuze van informateur Gjalt Benedictus er niet eenvoudiger op. Zijn keuze, of liever gezegd zijn voorstel voor een keuze, want hij beslist niet, maar adviseert alleen, was niettemin verrassend, niet alleen voor het 'omsittend laach', maar zeker ook voor de intimi. En verrassend was in sommige gevallen een regelrecht understatement. De PvdA, de VVD en GrienLinks waren stuk voor stuk 'not amused' en hun kritiek op dit beoogde 'kabinet', was dan ook niet mals en eigenlijk is dat een eufemisme. Uiteraard was de CU de enige partij die tevreden was, al zullen ze daar misschien toch ook wel een beetje verrast zijn geweest. D'66 telde bij monde van Erwin Duursma zijn zegeningen, hij besefte dat hij, wegens 'ze moeten het eerst maar eens laten zien', niet meteen de eerste keus zou zijn. Maar wat gebeurde er nu eigenlijk precies, donderdagavond in de raadszaal in Burgum.
informateur
Als de eigenlijke raadsvergadering is afgelopen, die duurt eigenlijk opvallend kort, omdat iedereen weet wat er zal gaan komen, wordt er in het openbaar vergaderd onder leiding van burgemeester Jeroen Gebben, die optreedt als technisch voorzitter. De eerste die aan het woord komt is uiteraard Gjalt Benedictus, de informateur, hij is benaderd door Gelbrig Hoekstra, de fractievoorzitter van de grootste partij, in casu het CDA. Een ervaren man die het vertrouwen geniet van de raad. Hij legt in duidelijke bewoordingen uit wat hij heeft gedaan, hoe het proces is verlopen en waarom hij tot welke keuze is gekomen. Ik vraag mij op dat moment af of de raad al geïnformeerd is over de beoogde coalitie, maar gezien de lichaamstaal van de diverse fractieleden vermoed ik van wél. Bij zowel de PvdA als GrienLinks en de VVD, staan de koppies strak, zij zijn niet blij, dat valt van hun gezichten af te lezen. Het wordt voor de onwetenden onder ons, ik ben opvallend genoeg de enige mediavertegenwoordiger in de zaal, al vrij snel duidelijk, dat de informateur een opvallende move in petto heeft: "Ik kaam neist it rompkabinet sis mar, út by de CU. Wy hawwe in stabile koalysje nedich mei nij fjoer, nij elan foar in krêftich bestoer." Opmerkelijk wat mij betreft, maar omdat de media niet op de hoogte zijn gehouden van het verloop van het informatieproces, heb ik dit niet kunnen zien aankomen. Wie van de 'afvallers', de VVD, de PvdA of GrienLinks ik dan wél had uitgezocht, daar ben ik nog niet uit. Ik heb daarover bij de koffie en onder het eten uitvoerige gesprekken gehad met mijn echtgenote, zij is inmiddels ook meer dan gemiddeld geïnteresseerd geraakt in de politiek, maar wij konden eigenlijk ook niet een vaste keuze maken. Het zou er, volgens ons, ook om gaan welke drie wethouders er straks achter de tafel zouden komen te zitten. De zittende drie hebben het in mijn ogen prima gedaan, zij het elk op zijn eigen wijze, maar als trio maakte het altijd een hele stabiele indruk. Dus wat dat betreft had de informateur om het eenvoudig te houden, kunnen kiezen voor een voortzetting van die huidige coalitie. Maar blijkbaar klonken bij hem aan tafel toch die al gememoreerde geluiden van 'nieuw elan, extra ambitie en nij fjoer' behoorlijk indringend door. Vandaar dus deze wat mij betreft opmerkelijk keuze.
frustratie
Bij de 'verliezers' is de teleurstelling groot, hij neigt zelfs naar frustratie. Begrijpelijk: GrienLinks en de VVD hadden maar wat graag deel uit willen maken van het nieuwe college, de PvdA ziet zichzelf na 70(!)jaar uit datzelfde college verdrongen. En dat doet pijn, behoorlijk wat pijn, pijn die doorklinkt in de commentaren op de inleiding van de informateur. Zo niet bij Gelbrig Hoekstra uiteraard, zij opent met een variant op 'het kan vriezen en het kan dooien', of, zo u wilt, 'soms zit het mee, soms zit het tegen': "It kin meifalle as tsjinfalle", brengt mevr. Hoekstra de stand van zaken onder woorden. "Wy ha der sin yn en hoopje op in goede gearwurking mei alle fraksjes." Piet Reitsma van de FNP spreekt van 'in goede saak' en schuift Rommert Dijk alvast naar voren als eventuele wethouder. Hij houdt aan het gehele proces 'in posityf gefoel oer'. Maar dan. Iedereen houdt toch een beetje zijn adem in, want duidelijk is dan al dat GrienLinks, in casu Brigitta Scheepsma, het niet zal laten bij 'soms zit het mee en soms zit het tegen', dat is haar stijl niet, we kennen haar als iemand die met een flamboyante performance precies zegt wat ze bedoelt. Ze draait nooit om welke hete brij dan ook heen en dat doet ze ook nu niet: "Wij hebben bij de verkiezingen gewonnen, wij hadden graag onze verantwoordelijkheid genomen en zitting willen nemen in een nieuw college. Wij sluiten geen enkele partij uit, wij zien geen breekpunten. Wat er nu gebeurd is, is wat ons betreft 'oude politiek', drie partijen die een coalitie smeden in achterkamertjes. Wij voelen ons om de tuin geleid, dit lijkt nergens op, het was allemaal al besloten voor wij ervan wisten. En dan wordt er gesproken over vertrouwen, nou, van ons mag het over." Geen woord Spaans bij. Dineke Wagenaar van de VVD gebruikt het woord 'teleurgesteld' om de gevoelens bij haar partij onder woorden te brengen. "GrienLinks, D'66 en de VVD waren de winnaars. Waarom is er niet gekeken naar andere opties, nu is het 'take it or leave it'. Dit wordt een behoudende coalitie, dit is zonde voor Tytsjerksteradiel: behoudend en gezapig." Als je dit zo hoort vraag je je af of dit straks niet een enorme 'stroffelstien' gaat worden tussen de coalitie en de oppositie. Maar, één troost, Jaap Fischer zong het al in de jaren '60: Nee 't is echt niet chique mijn schat, 't is politiek'. U kent het verhaal van de soep ongetwijfeld, die wordt nooit zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Sipke van der Meulen, hij is ex-raadslid maar fungeert als woordvoerder van de PvdA, is de volgende. Je hoeft er geen tekening bij te maken om te begrijpen dat ook zijn partij 'not amused' is. "Een stabiele coalitie met de PvdA was wel degelijk mogelijk geweest , zeker in de wetenschap dat de oude coalitie meer stemmen kreeg dan de nieuwe. Dit is een onverstandige keuze, de vraag is: 'wat is goed voor Tytsjerksteradiel. Ik zou u willen aanraden om nog eens goed en kritisch naar deze coalitie te kijken." Douwe Hooijenga is, 'wem wird's wundern', tevreden met deze uitkomst: "Wy ha de ambysje, wy ha dat nije elan, sa binne wy de gesprekken yngien, iepen en konstruktyf. Wy wolle meidwaan en kinne in belangrike bydrage leverje, wy binne der klear foar." Erwin Duursma van D'66 stelt zich bescheiden op, maar maakt niettemin duidelijk dat zijn partij wel degelijk wil meewerken aan een vernieuwing van de politiek: "Wij kunnen de toegevoegde waarde inbrengen van andersdenkenden." En dat is dan de eerste ronde, de eerste termijn, heet dat in politiek jargon. Nadat Gjalt Benedictus nog een keer heeft uitgelegd hoe en waarom hij tot dit advies is gekomen, volgt er nog een tweede ronde. Maar die levert in feite slechts een herhaling van zetten op en als daarbij de emoties meer en meer de toon van de discussie gaan bepalen, grijpt Jeroen Gebben in als voorzitter: "Tink nochris goed nei, lit it in skoft besakje, no is der tefolle emoasje." Daarmee voorkomt hij de op de loer liggende escalatie die misschien tot tegenstellingen kan leiden die straks een bom zouden kunnen zijn onder de samenwerking in de raad. En daarmee eindigt een bijeenkomst die nog wel even zal nadreunen in het gemeentelijke politieke wereldje. Maar, zoals gezegd, dit was slechts de eerste acte van iets wat net zo goed een opera als een operette kan worden. We houden u zoveel mogelijk op de hoogte.
Binne Kramer
{gallery}Syta/raad13418{/gallery}
Notice: Undefined property: stdClass::$readmore in /home/kanaal30/domains/archiefkanaal30.nl/public_html/templates/ja_teline_v/html/layouts/joomla/content/item/default.php on line 121
