SUMAR - De zon scheen tot laat in de avond, het was bitter koud, half Sumar was aanwezig, de vogels concurreerden met de Lofstem, er werden kransen gelegd, een gastspreker vertelde een verhaal, er waren gedichten, met andere woorden, Sumar herdacht zijn doden bij het monument De Molkbus dat de herinnering aan de 'molkstaking' in de oorlog levend houdt, de herinnering aan boer Freark Wijma die niet wenste te buigen voor bruut geweld en dat met de dood moest bekopen.
Een traditie om in stand te houden
Op 4 mei herdenkt Nederland zijn doden. Tot niet al te lang geleden waren dat met name de doden uit de Tweede Wereldoorlog, maar de laatste jaren worden daar meer groepen mensen bij betrokken en gaat het hoe langer hoe meer over doden uit oorlogen en ook de recente vredesmissies krijgen een rol. En, niet te vergeten het voorrecht dat wij hier in ons land hebben dat we in vrijheid kunnen leven, kunnen zeggen wat we willen en onze eigen beslissingen kunnen nemen. Dat is een groot goed dat we eigenlijk niet genoeg kunnen waarderen. Vandaar dat het goed is dat we op de avond van de vierde mei stilstaan, figuurlijk, en stil zijn, letterlijk. Dat we twee minuten van onze steeds schaarser en kostbaarder wordende tijd besteden om na te denken dat die vrijheid niet iets vanzelfsprekends is, en dat wij, eigenlijk onze ouders en grootouders, aan den lijve hebben ondervonden hoe onvrijheid voelt. En we gedenken al die mensen die de strijd tegen die onvrijheid met hun leven hebben moeten bekopen. En dat het niet iets is voor alleen ouderen, maar dat het goed is dat steeds meer jonge mensen die herdenkingen bijwonen om de impact te ondergaan en de verhalen te horen van en over anderen die het wel hebben meegemaakt. Ook al wordt die generatie steeds en in een vrij snel tempo steeds kleiner. Vrijdagavond was Sumar voor een niet gering gedeelte uitgelopen om bij het monument De Molkbus niet alleen de onderdrukking en de vreselijke gevolgen daarvan te gedenken, maar ook om het besef te hernieuwen dat wij onze vrijheid mede te danken hebben aan al die mensen die in de strijd om en voor die vrijheid zijn omgekomen. Een sobere, maar niet minder indrukwekkende bijeenkomst die juist door die soberheid een diepe indruk maakte op al die aanwezigen.
stille tocht
Het scenario is bekend, het is dat van de afgelopen decennia, we doen dit inmiddels al voor de 23ste keer. Die eerste bijeenkomst herinner ik mij nog levendig, mede omdat mijn jongste zoon toen in de hoogste klas van de Master de Vriesskoalle zat en de Molkbus mede mocht onthullen en namens de beide scholen mocht adopteren. Dat laatste was een goede gedachte, zo smeed je een band tussen zo'n monument en de jongere generatie en altijd, al die 22 jaren hebben de schoolkinderen een rol gespeeld in het programma. Meestal gebeurde dat door een kranslegging en/of het voordragen van een al of niet zelfgeschreven gedicht. Ook deze keer hebben we een uitnodiging in de bus gekregen om de herdenking bij te wonen. En dus ga ik tegen half acht richting het kruispunt naast de school. "Klaai dy mar goed oan, it is stjerrende kâld", heeft mijn echtgenote met enige regelmaat gewaarschuwd en ze heeft gelijk, maar eigenlijk is het elk jaar koud op de avond van de vierde mei. Maar misschien word je ook wel koud van de gedachten die op z'n avond door je hoofd gaan. Ik ben eigenlijk wel blij dat ik wat kan doen, zo lang stilstaan is niks voor mij, ik hou het niet vol. Maar ik mag/moet foto's maken, foto's die dit verslag kunnen illustreren. "Kinst eins de foto's fan foarich jier wol brûke, it binne moai grif deselden", zei laatst iemand tegen mij en even dacht ik dat hij misschien wel gelijk had. Maar even later besefte ik dat het elke keer anders is, immers, het gaat om en over mensen en die zijn en reageren eigenlijk nooit gelijk, elk jaar is het anders. De weg is afgezet, maar de vriendelijke jongeman die mijn camera ziet tilt het lint even voor mij omhoog opdat ik door kan rijden. Het is nog vrij rustig bij het kleine pleintje voor de Molkbus, alleen de Lofstem zit al klaar, de meesten hebben de handen diep in de zakken van hun jas om ze een beetje warm te houden. Verder is het prachtig weer eigenlijk, echt 'noardenwyn-waar'. Ik ben allang blij dat het droog is, stel je voor dat we hier zouden zitten en staan met een paar ferme buien 'op 'e kop'.
indrukwekkend
Dan loopt het tegen achten en in de verte boort het geluid van de omfloerste grote trom zich een somber klinkende weg door de stilte: "Se komme deroan." Als altijd een indrukwekkend gezicht, zo'n zwijgende stoet mensen die misschien anders nooit in deze samenstelling door de Grutte Buorren loopt en zeker niet op een zaterdagavond als deze. Die wat dof klinkende grote trom geeft niet alleen het tempo aan, maar ook het belang en de impact van deze optocht. Je hoeft niet te vragen wat deze mensen gaan doen, dat spreekt uit hun lichaamstaal, uit hun zwijgen ook. Deze mensen lopen hier niet zomaar en zeker niet 'foar de aardichheid'. Ik krijg er altijd 'shivers down the spine' van, 'it giet my kâld oer de lea'.
format
Dan zit/staat iedereen en opent Jouke Hoekstra, de vaste speaker van dit gebeuren, het programma met een korte uitleg wat er gaat gebeuren. Eigenlijk weet iedereen dat wel, de meesten komen hier elk jaar en al vele jaren lang, maar het is goed dat er een officieel begin en einde is, dat schept duidelijkheid. Dan slaat de kerkklok acht uur en wordt het stil op het pleintje voor de Molkbus. De enigen die de stilte 'verstoren' zijn de vogels, die beseffen dat het mei is en dat er dus uit volle borst gezongen moet worden. Maar het stoort niet, het geeft alleen de drukkende stilte een extra accent, het benadrukt hoe stil het is. Daarna speelt de Lofstem het Wilhelmus, waarbij het opvalt dat er op behoorlijk brede schaal wordt meegezongen, maar dat niet echt veel mensen het zesde couplet uit het hoofd kennen, u weet wel, 'Mijn schild en de betrouwen'. Misschien verdient het aanbeveling om een volgende keer ieder een A-viertje te geven met de tekst en zeker couplet zes. Dan is het tijd voor The Last Post, geblazen door twee cornettisten van De Lofstem waarna de traditionele kranslegging plaatsvindt door de familie Wijma, twee Frearken Wijma in dit geval, de derde meldt zich na afloop, drie mannen met dezelfde door de geschiedenis getekende namen op één avond bij elkaar bij het monument in Sumar, héél bijzonder. Twee kinderen van it Bynt, de dorpsschool van Sumar en twee vertegenwoordigers van dorpsbelangen leggen eveneens een krans, waarna iedereen die dat wil een bloem kan leggen op het pleintje voor de Molkbus. De traditie wil dat er een spreker is die een verhaal vertelt waarin de oorlog een rol speelt. Deze keer is dat Foppe Dupon, hij is al in de negentig en heeft dus de oorlog meegemaakt, echt aan den lijve ondervonden. Zijn verhaal is een dringende oproep aan iedereen om de vrijheid die we in die oorlog een tijd kwijt zijn geweest, te koesteren, te vieren, om er 'hoeden mei om te gean' en om te beseffen dat die vrijheid niet vanzelfsprekend is. Het doet je altijd wat om mensen die het allemaal hebben meegemaakt te horen vertellen over een tijd die historisch bekeken nog niet zo lang achter ons ligt. Hij maakt indruk, deze oude, maar nog lang niet uitgebluste man die zijn publiek recht in de ogen kijkt, letterlijk, maar zeker ook figuurlijk. Na hem komen twee leerlingen van it Bynt om een gedicht te declameren en ook Jelle van der Veen draagt een gedicht voor, eigenlijk bevat dit gedicht dezelfde boodschap als het verhaal van Foppe Dupon en het gedicht van de beide schoolkinderen: "dit nea wer." Daarmee is het officiële gedeelte van deze 'betinking' afgelopen en voor de liefhebbers, of de degenen die koud zijn geworden, is er in de Kamp 'hete koffie'. Ik heb alleen koude handen, want met handschoenen een camera bedienen is niet evident. Thuis brandt de kachel en heeft Anny hete chocolademelk, heerlijk!
Binne Kramer
{gallery}Syta/sumar7519{/gallery}
Dan zit/staat iedereen en opent Jouke Hoekstra, de vaste speaker van dit gebeuren, het programma met een korte uitleg wat er gaat gebeuren. Eigenlijk weet iedereen dat wel, de meesten komen hier elk jaar en al vele jaren lang, maar het is goed dat er een officieel begin en einde is, dat schept duidelijkheid. Dan slaat de kerkklok acht uur en wordt het stil op het pleintje voor de Molkbus. De enigen die de stilte 'verstoren' zijn de vogels, die beseffen dat het mei is en dat er dus uit volle borst gezongen moet worden. Maar het stoort niet, het geeft alleen de drukkende stilte een extra accent, het benadrukt hoe stil het is. Daarna speelt de Lofstem het Wilhelmus, waarbij het opvalt dat er op behoorlijk brede schaal wordt meegezongen, maar dat niet echt veel mensen het zesde couplet uit het hoofd kennen, u weet wel, 'Mijn schild en de betrouwen'. Misschien verdient het aanbeveling om een volgende keer ieder een A-viertje te geven met de tekst en zeker couplet zes. Dan is het tijd voor The Last Post, geblazen door twee cornettisten van De Lofstem waarna de traditionele kranslegging plaatsvindt door de familie Wijma, twee Frearken Wijma in dit geval, de derde meldt zich na afloop, drie mannen met dezelfde door de geschiedenis getekende namen op één avond bij elkaar bij het monument in Sumar, héél bijzonder. Twee kinderen van it Bynt, de dorpsschool van Sumar en twee vertegenwoordigers van dorpsbelangen leggen eveneens een krans, waarna iedereen die dat wil een bloem kan leggen op het pleintje voor de Molkbus. De traditie wil dat er een spreker is die een verhaal vertelt waarin de oorlog een rol speelt. Deze keer is dat Foppe Dupon, hij is al in de negentig en heeft dus de oorlog meegemaakt, echt aan den lijve ondervonden. Zijn verhaal is een dringende oproep aan iedereen om de vrijheid die we in die oorlog een tijd kwijt zijn geweest, te koesteren, te vieren, om er 'hoeden mei om te gean' en om te beseffen dat die vrijheid niet vanzelfsprekend is. Het doet je altijd wat om mensen die het allemaal hebben meegemaakt te horen vertellen over een tijd die historisch bekeken nog niet zo lang achter ons ligt. Hij maakt indruk, deze oude, maar nog lang niet uitgebluste man die zijn publiek recht in de ogen kijkt, letterlijk, maar zeker ook figuurlijk. Na hem komen twee leerlingen van it Bynt om een gedicht te declameren en ook Jelle van der Veen draagt een gedicht voor, eigenlijk bevat dit gedicht dezelfde boodschap als het verhaal van Foppe Dupon en het gedicht van de beide schoolkinderen: "dit nea wer." Daarmee is het officiële gedeelte van deze 'betinking' afgelopen en voor de liefhebbers, of de degenen die koud zijn geworden, is er in de Kamp 'hete koffie'. Ik heb alleen koude handen, want met handschoenen een camera bedienen is niet evident. Thuis brandt de kachel en heeft Anny hete chocolademelk, heerlijk!
Binne Kramer
{gallery}Syta/sumar7519{/gallery}
Notice: Undefined property: stdClass::$readmore in /home/kanaal30/domains/archiefkanaal30.nl/public_html/templates/ja_teline_v/html/layouts/joomla/content/item/default.php on line 121
