SUWALD - In het normaal rustige maar wel gezellige Suwâld was het zaterdag druk en gezelliger.
Het was open Monumentendag. Een landelijk gebeuren en namens Tytsjerksteradiel was ook het dorp Suwâld vertegenwoordigd. Met orgelspel in de kerk, meerdere historische verhalen, een foto expositie en 7 open monumenten was er veel te beleven. Het thema dit jaar was ‘plekken van plezier’ bewoners en eigenaren van huizen en monumenten zetten met plezier hun eigendommen open om te bekijken.
Op naar Suwâld, ik doe het wekelijks om op mijn fietstocht richting Earnewâld te gaan. Normaal is er soms wat ‘drukte’ bij de basisschool als de kinderen daar pauze hebben en buiten spelen maar meestal lijkt het dat ik ‘het dorp voor mij zelf heb’. Deze zaterdag was dat behoorlijk anders het was druk, erg druk. Er was door de werkgroep Historisch Suwâld, Stichting Karakteristiek Tytsjerksteradiel en Erfgoed Vereniging Heemschut een prachtige ‘Route du Suwâld’ uitgezet. Uiteraard met hulp van vele vrijwilligers.
Je kon natuurlijk op één van de locaties beginnen maar velen deden het bij de kiosk van Zonnepont Schalkediep (ook bijna een ‘monument’ omdat ze volgend jaar daar 25 jaar jong worden.). Bij de zonnepont was ook veel informatie beschikbaar.
Als je de aangegeven route volgde begon de route na de kiosk van de Zonnepont het bij ‘It bakkershûs’ een prachtig pand, nu een woonhuis, op een perceel grenzen aan het kanaal. Hier kon je deelnemen aan een rondleiding door een deel van het huis en waren er prachtige foto’s te zien van fotograaf Henk Kloosterman en Elma van Lier.
Velen liepen of fietsten hierna naar ‘wonen met zorg anno 1918’ een ooit dubbel woonhuis aan de Kerkbuurt, welke nu overigens één woning is. Volgen mij is dit huis nog net zo als in 1918. Ooit gebouwd door dorps timmerman Albert Veeninga. De eerste eigenaresse verhuurde een deel van de woning aan een ‘zorg’ echtpaar.Een huis waar het bouwjaar ‘van af straalt’
Vervolgens ging voor mij de fietstocht 30 meter verder naar de overkant van de Kerkbuurt naar de kerk in de hoek van de straat. Wat ik eerder al een schreef ik fiets er zeer regelmatig langs en dacht altijd (en zonder twijfel) aan het feit dat Suwâld 2 kerken had.Met een vorm van verbazing maar ook be- of verwondering ging mijn ‘2 kerken in het dorp’ gedachte na één blik door de deur aan ‘gruzelementen’ Wat blijkt, de aan de buitenkant originele kerk is van binnen een woonhuis met atelier / werkplaats. Echt, ik wist niet anders maar in het jaar 2000 is deze kerk al verkocht en van binnen helemaal verbouwd. Wel zijn er in de werkplaats nog duidelijke herinneringen aan het oorspronkelijke doel van het gebouw. Zo is bijvoorbeeld de preekstoel verwijderd maar de plek waar deze stond is nog herkenbaar.De reden dat ik, maar misschien ook wel anderen, dat niet wisten is het feit dat de buitenkant dus nog ‘gewoon’ op een kerk inclusief de toren lijkt. Het was hier ook mogelijk om een rondleiding te krijgen door de pastorie en de consistorie naast de kerk, de eigenaar vertelde er prachtig over. Deze gebouwen staan, staande voor ‘de kerk’ links van de kerk.
De Route du Suwâld bleef op de Kerkbuurt en was weer maar 5 huizen verder, het prachtige Woudhuisje mocht bekeken worden. Ook nu weer bijna origineel én erg mooi.Het huisje gebouwd in 1860 was destijds het ‘luxe’ huis van een land arbeiders gezin. Wat daar nu de keuken is was eerder de stal en de voorkamer was en is nog steeds het woon gedeelte.Ook hier weer prachtig in ‘ouderwetse’ stijl onderhouden.
De Kerkbuurt herbergt veel oude panden want de route was vervolgens naar het huis wat ooit het huis van de veer schipper was. Ook hier nog een bedstee in de kamer en erg mooi ingericht. De eigenaresse vertelde er erg mooi over maar vertelde ook dat ze nog nooit in de bedstee geslapen had. ‘Wy sliepe gewoan boppe’Maar dat ze het wel eens zou willen doen was nog eens een wens van haar. Als je toch in het huis woont …….. vannacht dan maar ? ……
Vervolgens naar mijn laatste maar -voor mij- wel het leukste gebouw in het dorp ‘De Tsjerke’ Ik bedoel dan de nog in gebruik zijnde kerk met rondom de begraafplaats.Toen ik er naar binnen liep werd het orgel bespeeld door Harm Kloppenburg. Het orgel is gebouwd door de orgelbouwers Bakker en Timminga in 1884. Een ‘klein’ orgel maar wel met een heel mooie warme klank. Een prachtige kerk waar heel mooie details in zitten.Een aantal keren werd zaterdagmiddag de geschiedenis van het dorp en de kerk verteld. Op het moment dat ik er arriveerde liepen er net best wel veel personen uit de kerk die net het verhaal gehoord hadden. Reacties als ‘indrukwekkend’ en ‘wat mooi’ hoorde ik meerdere keren. Dat ‘verhaal’ werd verteld door Cees Blom en ook ik heb een klein deel gehoord en was zelfs bij dat kleine stukje erg leuk om te horen, zeker hoe het werd verteld.
Volgens mij zijn er veel meer oude historische panden in het dorp en zou de ‘Route du Suwâld’ nog wel een paar keer gehouden kunnen worden. Zelf ging ik weer naar een gebouw welke in 2003 is gebouwd, de kiosk / veerhuis van zonnepont Schalkediep waar het bijzonder gezellig was. In een ander verslag leest u wat daar gebeurde. Eén hint ? Muzikale gezelligheid met hét shantykoor van het dorp.
Jan Kamminga
{gallery}Luc/monumenten{/gallery}
Notice: Undefined property: stdClass::$readmore in /home/kanaal30/domains/archiefkanaal30.nl/public_html/templates/ja_teline_v/html/layouts/joomla/content/item/default.php on line 121
