BURGUM. Donderdagavond kwam de gemeenteraad van Tytsjerksteradiel bijeen voor een reguliere vergadering. Nou, in feite was het zowel donderdagmiddag als -avond, want de verwachting was dat het onderwerp met zich mee zou brengen dat het een lange bijeenkomst zou worden, té lang voor één avondsessie. En dus begon de beraadslaging al om 16 uur, was er een culinaire pauze en begon men om 19.30 opnieuw. Een 'dreech ferhaal', want het ging expliciet over een heikel onderwerp: geld.
Als u de gemeentelijke politiek een beetje volgt en dat doet u ongetwijfeld, anders zou u deze beschouwing 'moai grif' niet lezen, dat weet u 'sunder mis' dat deze gemeente er financieel niet al te best voor staat. En dat is een regelrecht understatement. Er drijven donkere wolken boven de gemeentelijke schatkist en daarom ligt deze vergadering de prangende vraag voor 'hoe gaan we hier mee om, hoe nu verder'. Daar mochten de verschillende fracties hun licht over laten schijnen. Besluiten werden niet genomen.
kadernota
De kadernota is niet alleen een financieel overzicht van hoe de gemeente er voor staat, maar tevens en vooral een blik in de toekomst, kort gezegd, wat willen we voor gemeente zijn en wat is daar met name qua financiën voor nodig. In een tijd waarin er meer tekorten dan overschotten zijn te noteren, is zo'n vooruitblik bepaald geen sinecure, zeker in een tijd dat het land en ook dus de gemeente ondergedompeld is in een crisis die een enorme invloed heeft en zeker ook nog zal krijgen op de economie. 'Harsenskrabje' dus voor de raad, want die kreeg in de kadernota in feite een aantal 'ombuigingsscenario's' voorgeschoteld die zich bewogen in de bandbreedte tussen 'min en striemin'. Geen eenvoudige opgave dus en zeker niet met de gedachte dat er een steeds diepere kloof gaapt tussen de coalitie, in casu het college van B&W plus de politieke partijen die samen de coalitie vormen, te weten het CDA, de FNP en de CU en de oppositie gevormd door GrienLinks, VVD, Pvda, D'66 en de PvdB. In de iets meer dan twee jaar dat deze politieke constellatie nu functioneert, is gebleken dat van het 'meiinoar oparbeidzjen', het credo waarmee werd begonnen, weinig terecht is gekomen. Ik heb het in deze kolommen al eens omschreven als 'niet mét elkaar vergaderen, maar tégen elkaar'. En dat in een tijdsgewricht dat juist die samenwerking dringend nodig is om alle problemen het hoofd te bieden. Daar komt dan nog bij, maar dat is een meer technisch verhaal, dat vergaderen via digitale kanalen niet bepaald ideaal blijkt, niet voor de raadsleden zelf, maar zeker ook niet voor de kijkers en luisteraars. Het politieke debat volgen is al geen ideale tijdsbesteding voor de meeste burgers, maar op dit moment is het bijna niet te doen, ook niet voor de 'usual watchers'. Dat was donderdagavond niet anders: moeilijk te verstaan, en technisch bepaald niet vlekkeloos. Bovendien was de open slotdiscussie dermate onoverzichtelijk dat er van een geordend debat geen sprake was. Maar terzake, hoe reageerden de verschillende partijen op de voorstellen van de coalitie?
'geen hoogdravende bespiegelingen'
Zo begon CDA-fractievoorzitter Age Kramer zijn, zeg maar, politieke beschouwing. Hij sprak van 'zorgen over de toekomst', ook al in het licht van de corona-perikelen. "Wat voor gemeente willen we zijn", wierp Kramer de hamvraag van deze kadernota op, maar hij koppelde daar meteen een twee credo aan: "Wat voor gemeente kúnnen we zijn". Hij noemde aanpassingen noodzakelijk, maar: "Wij durven te kiezen." De burgers moeten daarbij centraal staan, aldus de CDA-voorman. Hij pleitte daarbij voor 'maatwerk'. "Daadkracht zal nodig zijn", besloot hij zijn betoog.
'As wurknimmers fan de HEMA'
Piet Reitsma, fractieleider van de FNP, is nooit wars van een leuke metafoor en deze keer had hij daar de situatie van en bij de HEMA voor uitgekozen, een situatie die hem deed denken aan die van de gemeente: "Wy wolle de gemeente net útrûpelje", aldus de FNP-voorman. Voor de goede orde: 'útrûpelje' is 'uitkleden, tot de bedelstaf brengen'. "En dat docht sear, wy wolle de rie fan 2022 net mei in tekoart opsadelje." Hij keerde zich tegen OZB verhoging en tegen de invoering van betaald parkeren en pleitte daarnaast voor het stoppen van de plannen tot gemeentelijke fusie. "Lytsskaligens is no krekt ús krêft. Dit wurdt in hiele grutte útdaging. Mar krekt as mei de HEMA, it komt wol goed, it regear komt wol ta ynsjoch", besloot hij zijn visie met toch een positieve touch.
prutswerk
Zoals verwacht mocht worden, liet GrienLinks fractieleider Brigitta Scheepsma een totaal ander geluid horen. "Wij gaan voor een heel ander verhaal, wij willen niet aan het oude systeem vasthouden. En nu is er een kans om het anders te doen, een andere visie, een andere richting en daarmee hoop. Dat hebben we gemist in deze nota, dit is prutswerk. Wij staan voor goed openbaar bestuur, dit getuigt niet van een visie en het college is hier voor verantwoordelijk, maar dat heeft het beleid niet helder op het netvlies, ze zijn niet in control. Het is niet openbaar en transparant, visie is meer dan 'de spaarpot van de kinderen leeggooien'. GrienLinks wil het anders doen, wij gaan voor een vriendelijke en menselijke gemeente. De armoede neemt toe. Maar wij blijven hoop houden, wij willen denken en werken vanuit vertrouwen, niet vanuit wantrouwen. En dus: kom uit die bubbel en geef richting."
coronacrisis stemt tot nadenken
Saskia van der Werf (PvdA) gaf als opening van haar statement even een inkijkje in haar persoonlijke situatie. "Ik heb op de afdeling IC gewerkt in het ziekenhuis en ik heb daar de daadkracht gezien en ervaren. En dat stemt tot nadenken. Heeft het college het allemaal wel in de greep, hadden we niet beter en eerder moeten inspelen op deze situatie. Kaders stellen vinden wij prima. Er is een forse groei van probleem schulden. Wij willen een sociale gemeente zijn waar het goed is om te leven en te werken. Burgers moeten te allen tijde een beroep op hulp kunnen doen als dat nodig is. Nu is de willekeur binnengeslopen, wij moeten geen maatschappelijke waarden weggooien. De ombuigingen in dit voorstel zijn niet onderbouwd, de wettelijke taken moeten worden uitgevoerd en dat betekent dat er ongemakkelijke keuzes moeten worden gemaakt. De raad dient op dit moment als 'schaamlap'. We moeten eerst in control komen en dan pas bezuinigen. Toon creativiteit."
'brûk jim boereferstân'
Het statement was van Dineke Wagenaar, fractieleider van de VVD. Zij gaat overigens de raad voor een wat langere periode verlaten, ze is in blijde verwachting en gaat dus met zwangerschapverlof. Maar ze had, zoals we van haar gewend zijn, nog een stevig statement in petto voor zowel de raad als het college. "Wy binne no dik twa jier oan de slach, mar wy meitsje ús soargen, wy moatte kritysk sjen nei de útjeften, ik soe jim oanriede: brûk jim boereferstân. Sis mar 'wolst slaan as wolst slein wurde. Wy binne net de populèrste riedsleden. It belied is net yn lykwicht en net realistysk. Wy wolle net alles kapotbesunigje, mar it kolleezje en de koalysje hawwe de kop yn it sân stutsen, ik neam allinne mar de sporthal, de riedsseal, de Regio Deal en de Blaue Hûn. Welke taken binne wettelik en welke net, wy moatte ek de hân yn eigen boezem stekke. Nut en needsaak ek yn it sosjaal domein. It giet om de minsken op 'e wurkflier, de bedriuwsfiering dus. Ik jou jim in statement mei fan myn tydlike opfolger, Lolkje Efdé: 'De VVD zal blijven inzetten op een gezond financieel beleid'."
Sagrada Familia
Ook CU fractieleider Douwe Hooijenga heeft bij dit soort gelegenheden eigenlijk altijd wel iets bijzonders. In deze corona tijden kunnen de raadsleden goochelen met de achtergrond waartegen ze te zien en te horen zijn en dus had Hooijenga gekozen voor een decor dat naadloos paste bij zijn betoog: te weten de wereldberoemde Sagrada Familia, de spraakmakende kerk in Barcelona van Antoni Gaudi. De metafoor zat hem daarin, dat de kerk nog steeds niet is afgebouwd, er komt nog altijd iets nieuws bij. "It is as bouwe oan ús moaie gemeente", aldus Douwe Hooijenga, "in gemeente weryn at it goed is te wenjen en te libjen. Mar wat wolle wy no eins wêze? Wy sille de ferantwurdelikens no oppakke moatte. Der is te min jild en dat is te tankjen oan Den Haach. It is dúdlik dat op dit stuit net alles kin om't wy net genôch jild krije. Wy sille temporisearje moatte, dus jou ús de rûmte. Wy sille ôf moatte fan 'altyd mear en grutter', wy sille ek wolris droege bôle ite moatte. Mar: wy sille net ôfbrekke moatte wat wy mei syn allen opboud ha."
"Dit getuigt niet van visie"
Erwin Duursma (D'66) begon aldus: "Nou dat was wel even wat." Waarmee hij in feite het toch wel sombere perspectief van met name de gemeentelijke financiën schetste. "Wat willen we nu eigenlijk zijn als gemeente, ook in het licht van taakstellingen en bezuinigingen. (de zinsneden hierna waren wegens onvoldoende geluidskwaliteit niet te volgen) Hij was weer te verstaan toen hij aangaf dat zijn partij tegen betaald parkeren was. En: "Maak inzichtelijk wat het oplevert, al die ombuigingen, we moeten de gemeente toch blijven zien als faciliterende partij, we moeten niet alles langs de meetlat leggen. Ga met de burgers overleggen met als uitgangspunt minder regels en minder handhaving. Maak een doorlopend programma, waarbij gekeken moet worden naar de toekomst. Geef vertrouwen, het gaat om onze inwoners."
'Op 'e wyn fan juster kinst net sile'
De laatste die aan het woord kwam, was PvdBoeren fractieleider Nynke Koopmans. Ook zij gebruikte een toepasselijke metafoor, een die geënt was op het skûtsjesilen, een sport die haar na aan het hart ligt. Maar ze waarschuwde meteen maar even voor de nabije toekomst: "De wyn fan moarn: der komt stoarm oan." Als voorbeeld noemde ze net als Dineke Wagenaar, de Regio Deal: "De VVD stemde tegen." Over de ombuigingsscenario's was ze kort: "Dit binne ûnbegryplike foarstellen. It skip leit op syn kant." Waarmee ze 'moai grif' bedoelde dat een schip dat op zijn kant ligt niet meer kan zeilen, noch op de wind van gisteren, noch op die van morgen.
"Sjen at wy der sûkelade fan meitsje kinne"
Dit citaat kan in feite maar van één iemand zijn: inderdaad, het kwam van wethouder Tytsy Willemsma, nuchter als altijd, realistisch mag u het ook noemen. Zij gaf aan dat ook zij niet het ei van Columbus (of mogen we die niet meer noemen?) uit de hoge hoed kan toveren. "It gesprek begjint eins no pas", aldus de wethouder, "mar ik wol jim dochs in pear dingen meijaan: dit is een begrutting yn twa fases en der lizze in protte fragen. It debat sil nei de simmer fierd wurde moatte, mar no al is dúdlik dat wy dy neamde 4 miljoen net rêde sille, dêr hawwe wy mear tiid foar nedich, dit is in ûnmogelike opjefte. Ik moat sjen dat wy der sûkelade fan meitsje kinne." Waarmee ze zowel het college als de raad met een forse portie huiswerk terug naar huis stuurde, het komende zomerreces in. Dus: wordt vervolgd en het zal zonder meer interessant zijn om te kijken wat er gaat gebeuren. Met andere woorden: hoe denkt Tytsjerksteradiel al deze niet geringe problemen het hoofd te bieden. Of, om in het zeiljargon van Nynke Koopmans te spreken: "Kinne wy foar top sile as moatte wy in reef stekke."
Binne Kramer
NB. De foto bij dit verhaal spreekt hopelijk voor zichzelf: 'it skip leit op syn kant'.
Notice: Undefined property: stdClass::$readmore in /home/kanaal30/domains/archiefkanaal30.nl/public_html/templates/ja_teline_v/html/layouts/joomla/content/item/default.php on line 121
