BURGUM - Het leek zaterdagochtend op de Burgumermar op een onvervalste 'tour nostalgique'. Het betrof een zeilwedstrijd met pramen en het deed terugdenken aan de tijd van het interbellum en het eerste decennium na de tweede wereldoorlog. Toen werd er Fryslān veel vervoerd over het water, de grote vrachten gingen met skūtsjes, de kleinere met pramen. Puur practische schepen die men makkelijk door de smalle vaarten en opvaarten kon bomen, maar waarmee ook gezeild kon worden.
Schitterend weer en prachtige plaatjes
De ouderen onder u zullen zich die pramen nog wel voor de geest kunnen krijgen: zwart geteerd met een smal dolboord, met grote zwaarden aan de beide zijkanten, en meestal volgeladen met hoog opgetast hooi, maar soms als dat nodig was volgestouwd met vee dat naar een andere stek moest worden gebracht. 'Beelden uit agrarisch Friesland', je zou er een boek over kunnen schrijven en dan zouden de pramen daar een niet onbelangrijke rol in spelen. Zaterdag konden belangstellenden deze oude vaartuigen in al hun glorie aan het werk zien, al bestond de lading deze keer niet uit hooi of hokkelingen, maar groepje 'betūfde' zeilers die met elkaar in de slag gingen op de Burgumermar. Een fabuleus gezicht, zeker ook omdat het weer aan alle kanten meewerkte. Het was zonnig en droog en de weledelgestrenge heer Aeolus 'hie in goed sin', hij deed het niet te gek met de wind, hij bepaalde dat windkracht 3 wel voldoende was.
palaver
Ik ben uitgenodigd om te komen kijken in Eastermar naar wat officieel de 'proloog' heet van het 'preamkesylseizoen'. En dus meld ik mij om even over negen uur op de Komerk waar een tent staat waarin het palaver zal plaatsvinden. Voor de 'vreemden in Jeruzalem', een palaver is een korte vergadering van de deelnemers samen met de organisatie, in dit geval de wedstrijdleiding. De deelnemers krijgen uitleg over de te zeilen route en ook over de wedstrijdbepalingen, zeg maar wat wél en niet mag. We zijn dan al van harte welkom geheten door Oebele Brouwer, de burgemeester van Achtkarspelen, maar deze dag spreekstalmeester. Het burgervader-gehalte is deze dag toch opmerkelijk hoog, naast die van 8K is ook burgemeester Jeroen Gebben van Tytsjerksteradiel aanwezig, evenals ex-burgemeester Gerben Gerbrandy van 8K. Aan bestuurlijke kracht kan het dus niet liggen, maar het blijft ongewis of die op deze schitterende dag een rol gaat spelen. Oebele Brouwer nodigt mij uit om mee te varen op een motorpraam en daar maak ik uiteraard dankbaar gebruik van. Aan bord maak ik kennis met schipper Andringa uit Warten. Andringa uit Warten? Geheel in Fryske stijl: 'fan wa binne jo ien, wźr komme jo wei (wee in de wālden) en wat die jo heit'? vraag ik hem wat zijn vader deed. "Grienteboer", is het antwoord en dat doet bij mij een belletje rinkelen. Hij was dus de man die met zijn varende groentewinkel op de wateren rond Warten voer en die regelmatig bij ons langsvoer, ik woonde toen in de jachthaven van Warten. U begrijpt, we verbazen ons wederzijds 'hoe lyts as de wrāld is'. Maar onze schipper blijkt een kundige varensgast, hij kan met die toch niet zo wendbare praam 'lźze en skriuwe', hij legt hem neer waar hij hem wil. Liever gezegd waar ik hem graag wil hebben om foto's te kunnen maken.
rustig
We varen door de Lits richting Burgumermar waar in het midden het startschip al gereed ligt en waar de deelnemende pramen al al het inzeilen zijn. Dat inzeilen is niets anders dan het verkennen van het startgebied, met andere woorden, alvast uitzoeken wat de beste startpositie is. Dat is er theoretisch bekeken maar één en daar wil natuurlijk elke schipper zijn als het schot valt, en dat maakt zo'n start altijd spectaculair. Je kunt op twee manieren starten, over bakboord en over stuurboord. Maar omdat een stuurboordstart de nodige tactische risico's met zich meebrengt, je moet alle over bakboord varende schepen die je tegenkomt voorrang geven, prefereren de meeste schippers de bakboordstart. Met als gevolg dat het veld nog voor de startlijn al op een lint getrokken is. Het is wel een mooi gezicht, al die pramen die nu nog dicht bij elkaar op weg gaan naar de bovenste boei. En op mijn verzoek liggen wij daar, bij die boei, te wachten op de dingen die gaan komen. Net als bij skūtsjes is hier geen sprake van een eenheidklasse, deze schepen zijn ooit gebouwd als vervoermiddel en niet als wedstrijdschip. Maar zeilen willen ze wél die pramen, vergeleken bij het origineel zijn ze nu zwaar overtuigd, dat wil zeggen dat er eigenlijk veel te veel zeil op staat, maar bij deze 'lichte' omstandigheden kan dat geen kwaad. Wij laten, vlak boven, dus aan de loefkant van de boei liggend, het hele veld aan ons voorbij varen. En dat levert spannende en af en toe zelfs hectische situaties op, met z'n drieėn tegelijk om die boei heen varen blijkt ook nu een hachelijke onderneming en het vereist nogal wat stuurmanskunst en tactisch inzicht om alles in goed banen te leiden en aanvaringen te voorkomen. Maar de zeil-VAR, die hier overigens niet is, zou niet met alle situaties accoord zijn gegaan, maar zolang niemand protesteert is er niets aan de hand. Het gaat allemaal goed, ook al is het af en toe nipt en zou Klaas Jansma er een spannend verslag aan hebben kunnen wijden. Na dit eerste kruisrak, een kruisrak is altijd tegen de wind in, volgt een lang rak helemaal naar Klein Zwitserland en dat is met de wind mee. En dus gaat de fok te loevert en dat levert voor de fotografen bij ons aan boord mooie plaatjes op. Het derde rak is ongeveer half-winds, de windrichting die deze pramen hun hoogste snelheid geven. Wij laten nog één keer de hele vloot aan ons voorbij varen, die is nu inmiddels al helemaal uit elkaar geslagen, maar de koplopers, er zit toch nog wel wat verschil in zowel de snelheid als de kennis en kunde van de deelnemers, hebben al zo'n groot gat gecreėerd, dat ze niet meer in te halen zijn. Dan wordt er gefinisht en zet iedereen koers naar de lunch in Eastermar. Onze schipper zet ons onder dankzegging af op de steiger bij de Komerk. Jammer dat ik vanmiddag niet mee kan, 'ik hie noch lang net myn nocht', zeilen is een van de mooiste dingen die ik ken, ik doe het al vanaf mijn vijfde. En het verveelt nooit, ik kijk nu al uit naar het skūtsjesilen. En van mij mag deze prloog een traditie worden, Eastermar en de Burgumermar zijn er 'poer geskikt foar'.
Binne Kramer
{gallery}Syta/silen21519{/gallery}
Notice: Undefined property: stdClass::$readmore in /home/kanaal30/domains/archiefkanaal30.nl/public_html/templates/ja_teline_v/html/layouts/joomla/content/item/default.php on line 121
