BURGUM - Eerlijk gezegd had de organisatie van het project 'verhalen vertellen' in de verste verte niet gedacht dat er zoveel toehoorders zouden komen naar de Kruiskerk en het Streekmuseum in Burgum. Want daar, en op een aantal andere plaatsen in de gemeente, werden verhalen verteld, informatieve verhalen, ontroerende verhalen, spannende verhalen. Verhalen over de geschiedenis van Burgum en omstreken en over mensen die ooit meehielpen om die historie te schrijven.
Verhalen vertellen blijkt regelrechte ‘boppeslach’
Vrijdagavond, aan de vooravond van de opening van KH2018 in Leeuwarden, werden er door de hele provincie verhalen verteld. Dat gebeurde in kerken, dorpshuizen, zelfs op een korenmolen en in vele musea. Allerlei verhalen met een bandbreedte van mythes tot familiegeschiedenissen. In Burgum werd synchroon in de kruiskerk en het streekmuseum een soort cineac van verhalen verteld over de geschiedenis, maar ook over bekende figuren, zeg maar bekende Burgumers, BB’ers. En daar bleek veel meer belangstelling voor dan de organisatoren hadden verwacht. Maar zowel in de Kruiskerk als in het Streekmuseum konden de verhalenvertellers aan de bak over het beroemde Damorgel, het klooster en natuurlijk de kerk zelf en in het museum ging het over Juffrou Lize, de fraaie zilvercollectie, de bodemvondsten, de foto’s uit het archief van fotograaf Klaas Rozema en de beroemde kapper annex ‘boatsjebouwer’ Hendrik Bultuis. En natuurlijk, het streekmuseum herbergt ook de sterrenwacht, een verhaal over de telescoop die daar staat. Het werd een avond die eigenlijk boven verwachting succesvol was, als organisatie weet je natuurlijk nooit hoeveel mensen daadwerkelijk komen kijken en luisteren, maar dat bleken er opmerkelijk veel. Een teken dat geschiedenis van de eigen woonplaats en omgeving toch wel leeft onder de inwoners. En dan blijkt dat veel mensen een heleboel dingen die er in verleden zijn gebeurd niet kennen, of het is een verhaal van de klok en de klepel, met andere woorden, ze weten er wel wát van, maar niet de finesses, de bijzonderheden. En juist die laatste zijn zo leuk om eens te horen. Voor de vertellers is het een uitgelezen mogelijkheid om nu eens te vertellen hoe een en ander in elkaar zit en wie en hoe die beroemde figuren nu eigenlijk echt waren.
streekmuseum
Ik ben gevraagd, een paar maanden geleden, om aan dit verhalencircuit mee te werken, ze zochten iemand die een verhaal over kapper Bulthuis kon vertellen en zo zijn ze blijkbaar bij mij uitgekomen. Uiteraard hou je in zo’n eerste telefonische gesprek de boot, in dit geval letterlijk, een beetje af, je wilt eerst het format weten, het hoe en wat en je wilt de mensen die het organiseren en die andere potentiële vertellers eerst even ‘yn de eagen sjen’. Ondertussen ben je allang bezig met het verhaal dat je gaat vertellen als het allemaal doorgaat. Bij mij gebeurt dat doorgaans ’s nachts als ik niet kan slapen, dan vertel ik alvast het verhaal zoals het mij voor ogen staat. Ik heb dan al voor mijzelf uitgemaakt dat ik voldoende van het onderwerp weet om er een verhaal over te vertellen. Ik heb ooit, in de negentiger jaren was dat, een jubileumboek voor de Watersportverening geschreven en daar speelde Hendrik Bulthuis bijna onvermijdelijk een rol in. En vertellen heb ik eigenlijk mijn hele beroepsmatige leven al gedaan, eerst als schoolmeester op een basisschool, later als voorlichter van Skewiel Trynwâlden, de innovatieve en derhalve spraakmakende ouderenvoorziening in Oentsjerk. Daar kregen we veel gasten soms van heinde en ver en zelfs uit diverse buitenlanden en wij, mijn vrouw Anny en ik, mochten die gasten dan ontvangen en hen het toch wel heel bijzonder verhaal van Skewiel vertellen. Hartstikke leuk werk, heel inspannend, maar ook echt schitterend om te doen.
Frysk
Een van de eerste vragen die ik op de eerste bijeenkomst van de beoogde medewerkers had, was welke ‘van onze twee rijkstalen’ ik zou gebruiken. Eigenlijk, daar waren we het snel over eens, zou zo’n verhaal over zo’n typisch Friese man als Hendrik Bulthuis in het Frysk moeten, maar ja, een verhaal vertellen aan mensen die misschien helemaal het Frysk niet machtig zijn, is natuurlijk geen optie: ‘dêr binne wy Friezen te meigeand en te fetsjoenlik foar’. Beide talen zijn voor mij gelijkwaardig, maar ik vertel het liefst in het Frysk, die taal heeft nu eenmaal woorden en nuances die in het ABN niet voorkomen. Leg maar eens aan een Hollander uit wat ‘suterich’ precies inhoudt. En zo zijn er nog wel veel meer specifiek Fyske woorden en uitdrukkingen waar je als verteller dankbaar gebruik van kan maken. In het Frysk dus en achteraf zal blijken dat de ‘taalkwestie’ helemaal geen probleem ‘opsmijt’, alle toehoorders, ik heb het elke sessie nadrukkelijk gevraagd, verstond het Frysk, een opsteker.
kwartier
Een van de ‘tûkelteammen’ is voor mij dat ik mijn verhaal moet beperken qua tijdsduur tot een kwartier! Een kwartier, dat duurt bij mij meestal het welkom en de inleiding. Nu niet dus, want men heeft een strak schema opgesteld waar ik mij aan moet houden. “Do meist wol in wekker meinimme”, zegt mijn vrouw, die mijn tamelijk ‘wiidweidige’ inslag kent, mijn breedsprakigheid zeg maar. Maar een verhaal lees je niet voor, je vertelt het, liefst uit het hoofd. Nu doe ik dat altijd, om de eenvoudige reden dat ik een getypte tekst niet kan lezen zonder mijn bril af te zetten en als ik dat doe kan ik mijn publiek niet meer echt scherp zien. Uit het blote hoofd dus, maar als je daaraan gewend bent, is het geen probleem. Toch zet ik het verhaal dat ik wil vertellen wel degelijk op papier, dat maakt het onthouden gemakkelijker vind ik. Achteraf blijkt dat ik vijf keer hetzelfde verhaal heb verteld, maar vijf keer anders en: vijf keer in precies een kwartier. De eerste keer is de meest spannende in die zin, dat het afwachten is hoeveel ‘harkers’ ik voor mij krijg en mijn doemscenario houdt zelfs rekening met helemaal geen luisteraars. Gelukkig valt dat ‘hûndert parten ta’, in totaal komen er op de hele sessie toch zo’n kleine 170 (!) mensen af. Een aantal waar wij met z’n allen misschien op hadden gehoopt, maar wat we zeker niet hadden verwacht. Maar geschiedenis-van-dichtbij leeft blijk wel degelijk bij de mensen uit en rondom Burgum. Omdat je zelf heel ingespannend bezig bent krijg je niet al te veel mee van de andere verhalenvertellers, ik probeer het wel, ik wil ook wat foto’s maken, maar dat kan alleen in de tijd tussen de sessies. Die bedraagt ook een kwartier en dat betekent dat ik maar flarden meekrijg van bijvoorbeeld de schitterende voordracht, want dat is het, van Pier Boonstra over Juffrou Lize, van Siebe Siebenga die de foto’s van Klaas Rozema van commentaar voorziet, het verhaal over de beroemde zilvercollectie van het museum van Ant Wiersma, de vertelling over die oude bodemvondsten van Melvin van der Veen en het verhaal over de telescoop van van de sterrenwacht van kenner Hans Molema. En eigenlijk had ik ook wel even in het Roodhert willen kijken en luisteren naar Klaas Henstra. Of even een bezoekje willen brengen aan de Kruiskerk waar Henk Plantinga en Keimpe van der Meer aan het woord komen over de kerk, het klooster en het beroemde Damorgel! Maar dat zit er niet in als je zelf onderdeel van het programma bent. En buiten Burgum had ik ‘stommegraach’ Age Veldboom en Harm de Vlas, beiden rasvertellers, aan het woord gehoord over skûtsjes en hun bewoners. Maar ik heb het te druk, dan wel de avond is te kort.
conclusie
De conclusie kan zijn dat het een uitermate geslaagd initiatief was, aangezwengeld door de hele hype om KH2018 heen, maar, denk ik achteraf, je kunt iets dergelijks ook wel zonder een specifieke aanleiding doen. Er zijn nog genoeg verhalen die nog liggen wachten om verteld te worden en waarom zou je daar geen jaarlijkse traditie van maken. Er blijken genoeg mensen te zijn die ze willen vertellen en ook genoeg om er naar te luisteren. Interesse in de geschiedenis en de mensen die die geschiedenis hebben gemaakt en gekleurd, blijkt er volop te zijn, dus wat houdt ons tegen?
Binne Kramer
{gallery}Syta/verhalen30118{/gallery}
Notice: Undefined property: stdClass::$readmore in /home/kanaal30/domains/archiefkanaal30.nl/public_html/templates/ja_teline_v/html/layouts/joomla/content/item/default.php on line 121
